Vlees zonder dierenleed: debat in het Europees Parlement

Een veelbelovende technologie

Kweekvlees, ook wel cellulaire landbouw genoemd, wordt geproduceerd uit dierlijke cellen die in een voedzaam medium worden gekweekt, zonder dat dieren hoeven te worden gefokt of gedood. Wat jarenlang tot de onderzoeksfase beperkt bleef, wordt nu stilaan realiteit.

Het Nederlandse bedrijf Mosa Meat presenteerde in 2013 de eerste gekweekte hamburger. Hun wetenschappelijk directeur, Mark Post, legde uit dat de innovatie erin bestaat om in het laboratorium dezelfde spiercellen te reproduceren als bij een levend dier — een belangrijke stap richting vleesproductie zonder dierenleed of slacht.

Andere bedrijven, zoals Fishway, actief in de productie van kweekvis, ontwikkelen vergelijkbare processen om verontreinigingen te vermijden die vaak in wilde vis worden aangetroffen.

Deze initiatieven weerspiegelen de groeiende wil om veiligere en duurzamere alternatieven te integreren in de voedselketen.

Een alternatief voor de conventionele veeteelt

De sprekers benadrukten dat kweekvlees opkomt in een tijd waarin de conventionele veehouderij steeds meer ter discussie staat wegens haar impact op dierenwelzijn, milieu en klimaat. Ze wezen op de noodzaak om het Europese voedselsysteem grondig te hervormen, met het oog op een kleinere ecologische voetafdruk en meer duurzaamheid.

Europarlementslid Tilly Metz (Groenen/EVA) beschreef kweekvlees als een geloofwaardig alternatief voor milieuvriendelijkere vleesproductie.
En Niels Fuglsang (S&D) bekritiseerde het huidige onevenwicht in landbouwsubsidies — die grotendeels naar de conventionele veehouderij gaan — en pleitte voor een heroriëntatie van steunmaatregelen om de overgang naar duurzamere modellen te ondersteunen.

Een aanzienlijk economisch potentieel

Economisch gezien waarschuwden de deelnemers dat Europa zijn pioniersrol dreigt te verliezen tegenover dynamischere regio’s.
Ira van Eelen, voorzitter van CellAg Netherlands, herinnerde eraan dat het onderzoek naar kweekvlees in Europa begon, maar dat trage regelgeving de voorsprong in gevaar brengt. Ze riep op tot een proactievere aanpak en meer betrokkenheid van landbouwers.

De Nederlandse veehouder Ruud Zanders, medeoprichter van Respect Farms, illustreerde deze visie. Boeren zouden vlees kunnen blijven produceren, maar dan op nieuwe en duurzame manieren. Zijn project wil de eerste boerderij ter wereld bouwen die kweekvlees produceert.

Volgens zijn schattingen zou deze methode tot 95% minder landgebruik en 78% minder waterverbruik vergen dan traditionele veeteelt.

Een veranderende publieke opinie

Ook de maatschappelijke acceptatie stond centraal in het debat. De voordelen van kweekvlees en kweekvis zijn zowel ecologisch als ethisch.

Een recent onderzoek toont aan dat een ruime meerderheid van de Belgen — vooral jongeren — veel belang hecht aan dierenwelzijn en in gekweekte eiwitten een veelbelovende oplossing ziet voor toekomstige voedsel- en milieu-uitdagingen.

Volgens een Ipsos-enquête uit 2024:

• is bijna zeven op de tien Belgen voorstander van kweekvlees,
• beschouwt 85% dierenwelzijn als een fundamentele waarde,
• en zegt tussen 18 en 26% van de kiezers van partij te willen veranderen als hun partij geen ambitieus dierenbeschermingsbeleid voert.

Deze cijfers tonen een diepgaande mentaliteitsverandering en een groeiende vraag naar vooruitstrevend beleid voor dierenwelzijn.

Dierenbeschermingsorganisaties zoals Eurogroup for Animals en GAIA zien in kweekvlees een manier om dierenleed te verminderen en tegelijk een rechtvaardige transitie te garanderen voor landbouwers die vandaag de grenzen van de intensieve veehouderij ondervinden.

Regelgevende obstakels

Kweekvlees valt onder de Europese regelgeving inzake “nieuwe voedingsmiddelen” (novel foods). Tot nu toe werden slechts twee aanvragen bij EFSA ingediend, terwijl Singapore en de Verenigde Staten al goedkeuring hebben gegeven voor de verkoop van kweekkip.

Verscheidene deelnemers noemden het Europese tempo zorgwekkend voor innovatie en investeringen.

Een toekomst in wording

Het debat eindigde met een duidelijke consensus: alleen kweekvlees zal de voedsel- en klimaatuitdagingen niet oplossen, maar het vormt wél een essentieel hefboomelement in de transitie.

De verdere ontwikkeling kan bijdragen aan lagere emissies, minder ontbossing en een aanzienlijke verbetering van het dierenwelzijn.

De deelnemers riepen op tot een duidelijke Europese strategie die innovatie, landbouwsteun en consumentenvoorlichting combineert.

De Europese Unie staat nu voor een keuze: deze voedselrevolutie ondergaan of haar richting bepalen volgens haar eigen waarden — duurzaamheid, mededogen en autonomie in voedselproductie en -voorziening.