Kweekvlees en de COP28-klimaattop

Bron afbeelding: https://www.cop28.com/

De COP28-klimaattop werd afgesloten met gemengde resultaten: een mix van hoop en teleurstelling. De conferentie, die van 30 november tot 12 december in Dubai plaatsvond, werd bijgewoond door 80.000 mensen uit regeringen, NGO's, de academische wereld en de particuliere sector.

Regeringen van over de hele wereld kwamen onder andere met twee verklaringen naar buiten die onze speciale aandacht trokken: één over duurzame landbouw en voedselsystemen en één over klimaat en gezondheid.

1. De verklaring over duurzame landbouw, veerkrachtige voedselsystemen en klimaatactie. 

In deze verklaring beloofde 158 regeringen om landbouw- en voedselsystemen te integreren in hun klimaatactie. Dit is een kleine stap voorwaarts. De verklaring is niet juridisch bindend maar geeft wel aan dat landen in theorie van plan zijn de voedselsystemen aan te pakken om tegemoet te komen aan de Nationaal Bepaalde Bijdragen (Nationally Determined Contributions - NDC’s). De Verklaring moedigt regeringen aan om het beleid tegen 2050 te herzien of te oriënteren om activiteiten te bevorderen binnen landbouw- en voedselsystemen. 

Omdat een aanzienlijk deel van de uitstoot van het voedselsysteem wordt toegeschreven aan de industriële veehouderij, openen deze toezeggingen op COP28 de deuren om met regeringen samen te werken aan een transitie weg van de industriële systemen die een ware hel zijn voor miljarden dieren. 

Een project als RESPECTfarms ondersteunen past perfect binnen deze doelstellingen. Hier wordt immers op dit moment een haalbaarheidsstudie uitgevoerd die bekijkt in hoeverre kweekvlees kan gemaakt worden op lokale, gedecentraliseerde boerderijen. GAIA is één van de partners in dit project en volgt de studie van nabij op. Simcha Nyssen bezocht samen met Johan van Roy de boerderij van Leon, deel van het consortium van RESPECTfarms. De nationale parken en andere natuurgebieden in de omgeving bestaan deels uit graslanden, bossen en open terreinen. Het is de bedoeling, dat hier een grote variëteit aan bloemen, planten en kruiden gaat groeien. Goed voor vogels, insecten en reptielen. De grond moet daarvoor verarmen en dat gebeurt door begrazing. Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en andere terreinbeheerders zetten daar onder meer runderen voor in. 

De runderen van Leon kunnen zo vrij grazen in het gebied. Het zijn robuuste rassen, die bijna het hele jaar door in kuddes buiten lopen. Kalfjes blijven bij hun moeder tot er weer een nieuw kalfje komt. Deze runderen groeien een stuk langzamer dan op het uniforme productiegras dat je overal in de weilanden ziet. Met de ontwikkeling van kweekvlees heb je veel minder dieren nodig om vlees te maken. Met een klein biopt (onder lokale verdoving) kan, dankzij het onderzoek van de grondleggers Willem van Eelen en Mark Post, men vele kilo’s rundvlees rundsvlees maken. Diervriendelijk en veel duurzamer dan traditioneel rundsvlees. 

2. De verklaring over klimaat en gezondheid

Er was ook een andere verklaring die onze speciale aandacht trok op COP28 namelijk ‘De verklaring over klimaat en gezondheid’ waarin 143 landen de gezondheidsvoordelen erkenden van, onder andere een verschuiving naar duurzame, gezonde voeding. Ze wezen daarbij ook op het belang van samenwerking bij “uitdagingen voor mens, dier, milieu en klimaatgezondheid”. 

Het rapport dat CE DELFT opstelde op vraag van GAIA en GFI toonde aan dat een plantaardig dieet het minst belastend is voor onze planeet. Wanneer mensen toch vlees willen, kan kweekvlees een goede optie zijn. Er moeten geen dieren gedood worden, de veestapel kan aanzienlijk naar beneden, de voedingsconversie (dwz. de verhouding voeding je een dier moet geven om 1 kg vlees of x-aantal calorieën voor mensen eruit te halen) is veel lager dan voor alle conventionele vleessoorten waardoor het een veel efficiëntere manier is om gewassen om te zetten in vlees dan in de industriële veeteelt. Kweekvlees is maar liefst drie keer efficiënter in de omzetting dan conventioneel industrieel kippenvlees, welke al de meest efficiënte omzetting heeft in de traditionele vleessector.

Er is ook steeds meer inzicht op het feit dat wilde dieren bondgenoten zijn in de klimaatstrijd. Het voortdurende verlies en de achteruitgang van de natuur vergroot de kwetsbaarheid voor het klimaat. De landen beloofden om “alomvattendheid en samenhang” te garanderen tussen hun volgende NDC’s en de nationale biodiversiteitsstrategieën. Door meer en meer in te zetten op alternatieven, kan de veestapel naar beneden en komt er ruimte voor meer biodiversiteit. Hoewel de noodzaak van veranderingen in het voedingspatroon duidelijk zijn, schiet men tekort als het gaat om een geleidelijke afschaffing van de industriële veehouderij of om het even welke vermindering van de vleesconsumptie. Veel van de aanbevelingen, waaronder de overstap naar kleinere landbouwdiersoorten, om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen baren dan ook zorgen. 

De FAO-routekaart leek tijdens COP28 in strijd met andere VN-boodschappen. Het rapport van UNEP verdiepte zich in de milieuvoordelen van nieuwe alternatieven voor conventioneel dierlijk voedsel.

De directeur-generaal van de Wereldgezondheidsorganisatie, dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, verklaarde tijdens COP28 dat de verschuiving naar “gezondere, gediversifieerde en meer plantaardige diëten” essentieel is om de klimaatverandering en de mondiale gezondheidscrisis aan te pakken. Hoewel de FAO-routekaart op zijn zachtst gezegd teleurstellend is, is het de eerste in een reeks van drie. Het betekent dat we moeten blijven pleiten voor krachtiger taalgebruik op alle gebieden die relevant zijn voor dierenwelzijn in de aanloop naar de 16e Biodiversiteit COP, die in november 2024 in Colombia zal plaatsvinden, en de 29e Klimaat COP in Azerbeidzjan. 

Bronnen: